مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت از حیات وحش سازمان محیط زیست این چنین اظهار کرد که: ماهی تیلاپیا به عنوان یکی از گونههای بسیار مهاجم شناخته میشود و توانایی مصرف حتی فاضلاب را دارد. به گزارش ساعت سلامت، غلامرضا ابدالی افزود: طبق قوانین مربوطه، سازمان محیطزیست بهعنوان مرجع قانونی در تشخیص گونههای مهاجم در حیات وحش وظیفه دارد. در فهرستی که تدوین و انتشار دادهایم، تیلاپیا به عنوان یکی از گونههای به شدت مهاجم معرفی شده است. به همین دلیل، مجوز پرورش تیلاپیا همچنان صادر نمیشود.
تیلاپیا به عنوان یکی از گونههای به شدت مهاجم در سطح جهان شناخته میشود. بر اساس نظر کارشناسان، اگر این ماهی وارد آبهای یک کشور شود، به راحتی خود را با محیط جدید سازگار میکند و فضا را برای گونههای بومی تنگ میکند. زیستگاه اصلی تیلاپیا در شرق آفریقا، به ویژه کنیا واقع است. ژاپنیها این ماهی را به عنوان ماهی خوراکی از مالزی به کشور خود وارد کرده و آن را به عنوان یک گونهی پرورشی معرفی کردهاند.
در حال حاضر، تیلاپیا در کشورهایی چون ژاپن، روسیه، هند و برخی مناطق از آمریکا و اروپا با موفقیت پرورش داده میشود. همچنین در ایران، این ماهی به صورت پایلوت در چند استان نیز پرورش یافته است. تیلاپیا به دلیل خاصیت همهچیزخواری، توانمندی بالا در زندگی در شرایط مختلف را داراست. این ماهی قادر به زندگی در محیطهای متنوعی است، از جمله فاضلابها تا آبهای با اکسیژن کم، و میتواند در این شرایطها به عنوان زیستگاه مناسب برای خود تلقی شود.
این ماهی دارای تنوع اکولوژیک بالایی است، به همین دلیل میتواند به عنوان یک رقیب جدی برای گونههای بومی تلقی شود. از این رو، سازمان حفاظت محیطزیست به دلیل تهدیدی که این ماهی برای گونههای بومی آبزی کشور میآورد، مخالف تکثیر و پرورش آن است. اما سازمان شیلات اصرار دارد که این ماهی به صورت انبوه تولید و به بازار عرضه شود و به سبد خانوارها اضافه گردد.
سازمان شیلات
چند هفته پیش، رئیس سازمان شیلات ایران اعلام کرد که محدودیتهای مربوط به تولید ماهی تیلاپیا در کشور لغو شده و تولید این محصول در ایران در حال افزایش است تا مانند ماهی قزلآلا به یک گونه تجاری تبدیل شود.
حسین حسینی با اشاره به اینکه تیلاپیا در ۱۴۴ کشور دنیا تولید میشود، افزود: ظرفیتهای بسیاری برای تولید این محصول در ایران وجود دارد که با تلاشهای انجام شده، مسائل محیط زیستی مرتبط با تولید اینگونه آبزی در کشور مدیریت شده است. استانهای خراسان جنوبی، خراسان رضوی، قم، یزد و سمنان اکنون دارای مجوزهای محیط زیستی برای تولید ماهی تیلاپیا هستند، اما در حال حاضر در تلاش هستیم تا این تولید در استانهای مشابه نیز راهاندازی شود.
وی اظهار کرد: در مرحله اول، تولید این محصول در تمام استانهایی که به منابع طبیعی دسترسی ندارند، اجرا خواهد شد، و در مراحل بعدی نیز با رعایت دستورالعملها، تولید در سایر استانها راهاندازی خواهد شد. محدودیت و ممنوعیت تولید پیلاپیا در کشور همچنان قائل به خود است و محیط زیست همچنان این گونه را به عنوان یک جلبه مهاجم و مخرب برای آبزیان کشور تلقی میکند.
مجوز پرورش تیلاپیا به شکل موقت و فقط در ۴ استان است
غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت از حیات وحش سازمان محیطزیست، اظهار داشت: سازمان شیلات اعلام کرده که قصد دارد تا ماهی تیلاپیا را به تولید انبوه برساند و مشابه قزلآلا، این ماهی را به یک گونه تجاری تبدیل کند. سوال مطرح است که آیا شیلات در این زمینه با چه نهادی مذاکره کرده و آیا اعلام کرده که تولید ماهی تیلاپیا در کشور آزاد شده است؟ همچنین، با استناد به کدام سند یا مدرک این ادعا را ثابت کرده است؟
او اظهار کرد: در این گزارش، شیلات به تولید و پرورش ماهی تیلاپیا در چند استان اشاره نموده است. در حالی که مجوز تولید این ماهی در سال ۱۳۹۷ به صورت پایلوت در استانهای خراسان جنوبی، سمنان، یزد و کرمان صادر شده بود و تصمیم گرفته شد در صورت بیخطر بودن، مجوز آن تمدید گردد. اما نتایج تحقیقات در این استانها نشان دادند که این روند به موفقیت نخورده و برای سازمان محیط زیست قابل قبول نمیباشد. این به نظر میرسد که این ماهی به آبهای خارجی وارد شده است.
وی اظهار کرد: شرط تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست برای اخذ مجوز پرورش تیلاپیا این بود که واحد پرورش در استانی واقع شود که علاوه بر عدم دسترسی به دریاهای آزاد و آبهای بیرونی، بدون وجود رودخانه باشد. با این حال، نتایج نظارت بر این استانها نشان داد که این شرایط به موفقیت منجر نشده و واحدها به آبهای بیرونی متصل شدهاند. به همین دلیل، سازمان محیط زیست تصمیم گرفته است مجوزهای قبلی را تمدید نکند و مجوز جدیدی صادر ننماید.
ممنوعیت تولید پیلاپیا در ایران هم چنان پا بر جاست
مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست افزود: محدودیت و ممنوعیت تولید پیلاپیا در کشور همچنان اعتبار دارد، و سازمان محیط زیست همچنان این گونه را به عنوان یک جلبه به شدت مهاجم و خطرناک برای محیط زیست، منابع آبی، و آبزیان کشور تلقی میکند.
ابدالی اظهار کرد: استانهای خراسان جنوبی، سمنان، یزد و کرمان به عنوان استانهای پایلوتی انتخاب شدهاند که دسترسی به آبهای آزاد را ندارند. در ابتدا برنامه برای اجرای پروژه پرورش این نوع ماهی به صورت پایلوت در این استانها بود، و پس از بررسی نتایج و ارزیابی، تصمیم گرفته شد که محیط زیست دیگر مجوز تمدید برای آنها را صادر نکند، زیرا نتایج مطلوب نبوده است.
وی بیان کرد: پس از این، با سازمان شیلات دهها جلسه برگزار کردیم، اما از توضیحات آنها متقاعد نشدیم. دانشگاه شهید بهشتی یک ارزیابی ریسک برای تیلاپیا اجرا کرد و نتیجه آن نشان داد که ماهی تیلاپیا به شدت به عنوان یک گونه مهاجم ارزیابی شده و به هیچ وجه نباید در کشور پرورش یابد. همچنین، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی نیز تحقیقاتی در این زمینه انجام داد و به این نتیجه رسید که تیلاپیا یک گونه مهاجم است و پرورش آن در کشور توصیه نمیشود.
مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست اظهار کرد: در یک سال و نیم گذشته، ما با سازمان شیلات، اساتید دانشگاهی، متخصصان، و صاحبنظران این حوزه، جلسات متعددی را برگزار کردیم، اما هیچ یک از این جلسات ما را متقاعد نکرد که پرورش یا ورود این گونه به کشور مناسب باشد.
وی یادآور شد: طبق مقررات سازمان حفاظت محیط زیست، این سازمان به عنوان مرجع قانونی شناخته شده برای تشخیص گونههای مهاجم جانوری میباشد. در فهرستی که توسط این سازمان تهیه و منتشر شده است، تیلاپیا به عنوان یک گونه به شدت مهاجم معرفی شده است. بنابراین، سازمان محیط زیست همچنان ادامه مجوز صدور پرورش تیلاپیا را به علت مهاجم بودن آن از دست نمیدهد.