تجارت اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی و صنعت گردشگری سلامت نقش بسیار مهمی در صنعت مراقبت‌های بهداشت جهانی دارند. تجارت داروها به انسان‌ها دسترسی به یک طیف گسترده از داروها و روش‌های درمانی در سراسر جهان را فراهم می‌کند و همچنین به کشورها اجازه می‌دهد داروهای ضروری را وارد کنند و از دسترسی به این داروها برای جامعه خود اطمینان حاصل کنند. این تجارت همچنین نوآوری و همکاری در زمینه تحقیقاتی را بین کشورها و شرکت‌های داروسازی مختلف تقویت می‌کند.
به گزارش آیمد ۳۶۰ ، تجارت تجهیزات پزشکی نیز با ارائه دستگاه‌ها و فناوری‌های پیشرفته برای تشخیص، درمان و مراقبت از بیماران، زیرساخت‌های مراقبت‌های بهداشتی را توسعه می‌دهد و دسترسی به تجهیزات پزشکی با کیفیت و خدمات مراقبت‌های بهداشتی را بهبود می‌بخشد. همچنین به توسعه کلی سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی کمک می‌کند.
گردشگری سلامت، جایی که افراد به دنبال درمان پزشکی سفر می‌کنند، به نفع هم برای بیماران و هم کشورهای مقصد است. گردشگری سلامت برای بیماران، این امکان را فراهم می‌آورد که به درمان‌ها یا روش‌های تخصصی دسترسی داشته باشند که ممکن است در کشور خودشان در دسترس نباشد یا هزینه زیادی داشته باشد. از سوی دیگر، کشورهای مقصد می‌توانند از این فرصت بهره‌برداری کنند و درآمدزایی نمایند. همچنین، این کشورها می‌توانند به تقویت صنعت مراقبت‌های بهداشتی خود بپردازند و تخصص و زیرساخت‌های پزشکی خود را توسعه دهند.
توسعه تجارت داروها، تجهیزات پزشکی و خدمات مرتبط با گردشگری سلامت به کشورهای همسایه، از جمله افغانستان، دارای اهمیت بسیاری است. صنعت داروسازی ایران که به خوبی تثبیت شده است و تخصص در ساخت و تأمین تجهیزات پزشکی دارد، می‌تواند دسترسی به داروهای ضروری، تأمین نیازهای بهداشت عمومی و ارائه داروهای حیاتی و مورد نیاز افغانستان را تضمین کند. علاوه بر این، امکانات پیشرفته مراقبت‌های بهداشتی در ایران و واقع بودن جغرافیایی ایران، می‌تواند آن را به یک مقصد جذاب برای گردشگری سلامت تبدیل کرده و به بیماران افغان امکان دسترسی به درمان‌های پزشکی تخصصی را فراهم کند.
در گزارشی که معاونت بررسی اقتصادی اتاق بازرگانی تهران منتشر کرده است، به بررسی وضعیت صادرات دارو و تجهیزات پزشکی در جهان و افزایش اهمیت بازار خدمات بهداشت و درمان در جهان پرداخته می‌شود. همچنین، وضعیت واردات افغانستان در این زمینه و سهم ایران در بازار افغانستان نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در سال ۲۰۲۲، ارزش کل صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در جهان بالغ بر ۲/ ۱ هزار میلیارد دلار رسید، که نماینده ۸/ ۴ درصد از کل ارزش صادرات کالاها در این سال بود. کشورهای آلمان، آمریکا، بلژیک، سوئیس و ایرلند در این بازار نقش اصلی داشتند و بیش از نیمی از سهم بازار اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را به خود اختصاص دادند. در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۲۶ کشور صادرات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی داشتند و ایران با سهم ۰۱/ ۰درصدی در جایگاه ۸۳ این لیست قرار گرفت.
با توجه به آمار شرکت وریفایدمارکت‌ریسرچ، اندازه بازار خدمات بهداشت و درمان در سال ۲۰۲۱ حدود ۳/ ۱۰ هزار میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱/ ۲۱هزار میلیارد دلار افزایش یابد.
واردات افغانستان در زمینه اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در سال ۲۰۲۲ به ارزش تقریبی ۳۶۷ میلیون دلار انجام شد. از این میزان واردات، حدود ۷۰ درصد آن به دو کد تعرفه تعلق دارد که شامل واکسن‌های پزشکی انسانی و داروهای متشکل از محصولات مخلوط یا غیر مخلوط جهت درمان و پیشگیری هستند. ۱۰ کالای اصلی وارداتی در این زمینه تقریباً ۹۴ درصد از کل ارزش واردات اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را تشکیل می‌دهند. این وضعیت نشانگر کمبود تنوع در اقلام وارداتی افغانستان در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی است.
در زمینه صادرات به افغانستان از سوی ایران در سال ۱۴۰۱، عمده کالاها اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی نبوده و تنها دو کد تعرفه آنتی‌بیوتیک‌ها و پروویتامین‌ها، ویتامین‌ها و مشتقات آن، از جمله کنسانتره‌های طبیعی، در سهم بازار وارداتی افغانستان تأثیرگذار بوده و به ترتیب حدود ۵/ ۶و ۲/ ۱۰ درصد از بازار وارداتی این کشور را تشکیل داده‌اند.
از کل ارزش صادرات داروهای جهان در سال ۲۰۲۲ به مبلغ ۲/ ۱تریلیون دلار، بیش از نیمی از آن توسط پنج کشور انجام شده است. آلمان با سهم ۱۴٪، آمریکا با سهم ۱۲٪، بلژیک با سهم ۱۰٪، سوئیس با سهم ۹٪ و ایرلند با سهم ۸٪ از این بازار بهره‌مند شده‌اند. ارزش صادرات داروها در جهان از سال ۲۰۲۰ به دو برابر افزایش یافته و از ۵۸/ ۰ هزار میلیارد دلار به ۲/ ۱ هزار میلیارد دلار ارتقا پیدا کرده است. توسعه خدمات بهداشت و درمان در صنعت گردشگری سلامت نیز از ۳/ ۱۰ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۱/ ۲۱ هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌شود. تعداد گردشگران سلامت در ایران در سال ۱۴۰۱ به ۱.۲۰۰.۰۰۰ نفر رسیده و درآمد حاصل از آن در صورت هزینه حداقل هزار دلار برای هر نفر به بیش از یک میلیارد دلار در سال خواهد رسید.
در مورد واردات داروها و تجهیزات پزشکی به افغانستان، بیشترین قسمت از این واردات مربوط به واکسن‌های پزشکی انسانی، داروهای مخلوط یا غیرمخلوط برای اهداف درمانی یا پیشگیری، داروهای حاوی هورمون‌ها یا استروئیدها مورد استفاده به عنوان هورمون و داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که در کل حدود ۳۶۷ میلیون دلار ارزش دارند. در این میان، کل صادرات ایران به افغانستان تنها ۷ میلیون دلار بوده و کمتر از یک درصد از کل صادرات دارویی کشور به مبلغ ۴/ ۱۰۶ میلیون دلار را تشکیل می‌دهد.
