استفاده از اشعه یونیزه در تصاویر دقیق سی تی اسکن، باعث شده است که بسیاری از بیماران این خواسته را داشته باشند که برای تضمین بهتر سلامت خود، از این نوع تصویربرداری استفاده کنند.
میانگین دز مؤثری که یک فرد معمولی در آمریکا از منابع طبیعی رادیواکتیو مانند رادون و تابش فضای بیرون دریافت می‌کند، تقریباً حدود ۳ mSv است. تطابق دوز تابش از یک سی تی اسکن معمولی برای قفسه سینه (۱.۵ mSv) با تابش طبیعی معادل با ۶ ماه تابش طبیعی است، و تخمین دوز ثابت سی‌تی‌اسکن قفسه سینه (۷ mSv) برابر با ۲ سال تابش طبیعی می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که پیش از سن ۱۵ سالگی سی‌تی‌اسکن‌های متعددی انجام داده‌اند، در دهه‌های بعد از انجام اولین سی تی اسکن، با خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان خون، تومورهای مغزی و انواع دیگر از سرطان‌ها روبه‌رو هستند. با این حال، تقاضای بیماران برای انجام سی تی اسکن هنوز هم کاهش نیافته است.
به گزارش آیمد ۳۶۰ ، دکتر جلال شکوهی، رادیولوژیست، به این نکته اشاره می‌کند که ایراد اصلی در نظام بهداشت کشور ما، عدم وجود پزشک خانواده و نظام ارجاع مناسب است. سیستم در نظام ارجاع بدین گونه است که فرد سیستماتیک به فرد متخصص معرفی می شود. به همین دلیل نمی‌توان نظام بهداشت ایران را با کشورهایی مانند استرالیا، انگلیس و کانادا که دارای سیستم طب ملی و نظام ارجاع هستند، مقایسه کرد.
دکتر علی رضا چیذری، کارشناس تجهیزات پزشکی ، اعتقاد دارد که روش تجویز سی تی اسکن در ایران از استانداردهای جهانی دور افتاده است. وی توضیح می‌دهد: در دوران جریان کرونا، اغلب بیماران ۳ تا ۴ بار سی تی اسکن انجام می‌دادند، در صورتی که یک بار سی تی اسکن در آغاز بیماری و یک بار دیگر در انتهای دوره برای ارزیابی نتایج کافی بود.
وی ادامه داد: در حال حاضر، متأسفانه برای تشخیص‌های سطحی ارتوپدی، از سی تی اسکن استفاده می‌شود که نسبت به یک رادیولوژی ساده، حدود ۶۰ برابر بیشتر اشعه ایجاد می‌کند. به عبارت دیگر، سرانه سی تی اسکن در کشور ما به دو برابر سرانه کشور انگلیس رسیده است؛ به همین دلیل، اعداد و ارقام ناهمسان و نادرستی را شاهد هستیم.
این کارشناس به تحقیقات اخیر در کانادا و ایالات متحده در مورد تأثیر اشعه سی تی اسکن اشاره کرد و گفت: یکی از اثرات مضر این اشعه، جهش و تخریب سلول‌ها است که در مطالعات انجام شده تشخیص داده شده است. این آمارها نشان می‌دهند که در بین کودکانی که بیش از دو بار سی تی اسکن را انجام داده‌اند، ۲۰ درصد بیشتر از معمول با خطر سرطان روبرو هستند، و کودکانی که تا چهار بار سی تی اسکن را انجام داده‌اند، ۸ تا ۹ برابر احتمال مبتلا شدن به سرطان را نشان می‌دهند.
چیذری در پاسخ به این پرسش که آیا علت این وقوع کاهش اعتماد به تشخیص پزشک در جامعه است، اظهار کرد: متأسفانه، پزشکان در کشور ما تشخیص علائم ابتدایی و آزمایشات ساده را نادیده می‌گیرند و به سرعت به آزمایشاتی که در برخی موارد ضررهای آن بیشتر از فوایدش است روی می‌آورند. این موضوع متأسفانه می‌تواند یکی از عواملی باشد که در نسل‌های جدید، افزایش موارد سرطان را تحریک کند.
وی درباره نقش پزشکان در این تجویزها افزود: بدون شک، تعدادی از پزشکان که در مراکز تصویربرداری مشغول به کار هستند، در این حوزه سهامدارند و از این فعالیت درآمد دارند، می‌توانند باعث افزایش شائبه تجویزهای غیرضروری سی تی اسکن شوند. همچنین، حمایت بیمه‌ها از این نوع تجویزها یکی دیگر از دلایل اصلی آن است.
این کارشناس در صنعت تجهیزات پزشکی افزود: متأسفانه، برخی از پزشکان معتبر به دلیل تعداد زیاد مراجعین و تمایل به سریع تشخیص، معاینات بالینی را به نحو کامل انجام نمی‌دهند و بیماران را به آزمایشاتی مانند سی تی اسکن، ام آر آی و دیگر آزمایشات هدایت می‌کنند. این موضوع باعث شده که تلقین و فرهنگ‌سازی در میان بیماران ایجاد شود و بیماران پزشک خوب را به عنوان پزشکی می‌پندارند که حتماً از این نوع آزمایشات استفاده کند.
